Pozytywizm to jeden z kierunków w literaturze, który powinien znać każdy uczeń kończący szkołę. Każdy z nich powinien wiedzieć, że nazwa tej epoki została zaczerpnięta z nurtu filozoficznego zapoczątkowanego przez A. Comte’a, J.S. Milla, jak również H. Spencera i innych. Równie ważne są podstawowe hasła polskiego pozytywizmu, jak praca organiczna – społeczeństwo jest jednym organizmem, jak również pracy u podstaw. Kult nauki i pracy emanuje z książek tego okresu bardziej niż może się wydawać. Pozytywizm lektury nie są najbardziej lubiane przez uczniów polskich szkół, aczkolwiek nie są tak odrzucane jak twórczość okresu ciemnego średniowiecza.
Pozytywizm lektury wyróżnia przede wszystkim realizm, który polegał na wiernym oddawaniu obrazu rzeczywistego w dziele literackim. Drugi nurt tej epoki to naturalizm, który był fotograficznym zapisem rzeczywistości w literaturze.
Trzeba zauważyć, że pozytywizm lektury są bliższe uczniom z kilku różnych powodów. Po pierwsze mamy tutaj do czynienia z bohaterem pozytywnym, ponadto w powieściach tego okresu przewija się tematyka postępu i rozwoju, który jest nam tak bliski.
Wśród pozytywizm lektury znajdziemy Bolesława Prusa i jego dwie największe powieści–“Lalka”, “Faraon”. Wielu uczniów podkreśla, że jest to jedna z ich ulubionych lektur. Nawet osoby sięgające głównie po bryki, przeczytały Lalkę w całości. Kolejna autorka tego okresu to Eliza Orzeszkowa i jej Nad Niemnem.
Zdecydowanie największym twórcą tego okresu jest Henryk Sienkiewicz, który w 1905 roku zdobył Nagrodę Nobla. Pozytywizm lektury, które powinien przeczytać każdy uczeń to „Quo Vadis” oraz Trylogia. Oczywiście uczniów nie obowiązują wszystkie jej części, ale naprawdę warto sięgnąć po dzieła tego znamienitego polskiego pisarza, który napisał również „ W Pustyni i w Puszczy” – lekturę obowiązkową w początkowych etapach nauki.
Pozytywizm lektury to również poezja Marii Konopnickiej i Adama Asnyka. Z twórców zagranicznych warto przytoczyć Gustawa Flauberta i jego dzieło “Pani Bovary”, Emila Zolę–“Germinal”. Fiodora Dostojewskiego, który stworzył ulubioną książkę wszystkich licealistów. „Zbrodnia i Kara” wyprzedzała nawet „Lalkę”.
Pozytywizm w przeciwieństwie do romantyzmu nie skupia się na walce narodowowyzwoleńczej i nie jest aż tak przygnębiający, aczkolwiek utwory Sienkiewicza przepełnione są patriotycznym stwierdzeniami, które zawsze przedstawiają Polaków w bardzo pozytywny sposób. Pozytywizm lektury to zdecydowanie więcej realizmu i prawdy. Skupianie się na życiu doczesnym, chęć rozwoju, jak również szukanie nowych nurtów sprawia, że jest to jeden z lepszych okresów rozwoju literatury. Wśród literatury polskiej największa popularnością cieszy się przede wszystkim „Lalka”, natomiast „Zbrodnia i kara” zwycięża na arenie międzynarodowej. Po przeczytaniu wszystkich powieści wychwalających naród polski, przepełnionych żal, czy też mitologią, dochodzimy do powieści, która jest jednym z pierwszych kryminałów, jaki powstały. Dlatego też cieszy się taką popularnością.