Zgodnie z powiedzeniem, którego autorem jest Benjamin Franklin, że w życiu pewne są dwie rzeczy: śmierć i podatki, warto zastanowić się nad ich znaczeniem. Niektórzy dodają jeszcze, że śmierć przynajmniej zdarza się raz, a podatki płacimy stale. Jest to powiedzenie zgodne z prawdą, gdyż podatki funkcjonowały od czasów starożytności, a we współczesnych czasach dotyczą każdego.
Duża część naszego wynagrodzenia przeznaczana właśnie na podatki. Płacąc w sklepie za zakupy, kupując bilet również płacimy podatki.
Zgodnie z Ordynacją Podatkową podatki są przymusowymi, bezzwrotnymi, publicznoprawnymi, wynikającymi z ustaw i nieodpłatnymi świadczeniami pieniężnymi. Płacone są na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, choć w rzeczywistości głównie na rzecz Skarbu Państwa oraz gminy. Płacone są przez obywatela kraju. Ustawa wskazuje, że podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która podlega na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Wyróżnić możemy kilka rodzajów podatków. Są to:
- podatek dochodowy od osób fizycznych – zwany PIT
- podatek dochodowy od osób prawnych – zwany CIT
- podatek od towarów i usług – zwany VAT
- podatek od nieruchomości
- podatek rolny
- podatek leśny
- podatek od spadków i darowizn
- podatek od czynności cywilnoprawnych
- podatek od środków transportu
- podatek tonażowy
- podatek od wydobycia niektórych kopalin
- podatek akcyzowy
- podatek od gier
Podatki są głównym źródłem dochodów budżetu państwa. Pobierane są one przymusowo, a także bezzwrotnie oraz nieodpłatnie. Podatki możemy podzielić na te, które wpływają tylko do budżetu państwa, tylko do budżetu samorządów oraz te które są dzielone pomiędzy budżet państwa a budżet samorządów.
Podatkami, które wpływają tylko do budżetu państwa są:, podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek tonażowy, od wydobycia niektórych kopalin, podatek od gier, zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych, zryczałtowany podatek dochodowy od duchownych.
Natomiast podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny, środków transportu, czynności cywilnoprawnych, podatek z karty podatkowej oraz podatek od spadków i darowizn stanowią tylko dochód samorządu gminy i nazywane są podatkami lokalnymi. Podatek dochodowy od osób fizycznych oraz podatek dochodowy od osób prawnych stanowią wpływy zarówno dochodów budżetu państwa oraz samorządów, przy czym większa część przeznaczana jest do budżetu państwa.
Największe wpływy budżetowe stanowi podatek od towarów i usług, następnie podatek od osób fizycznych, a kolejno akcyzowy. Dla przykładu w roku 2014 wpływy z podatku VAT to: 124 262 243, z PIT: 78 127 386, a z podatku akcyzowego: 61 570 439. Wszystkie podatki ogółem to:297 345 162. Natomiast w roku 2005 podatek VAT wynosił: 75 401 030 1 219 003, podatek PIT: 42 185 643 443 287, a podatek akcyzowy: 39 479 110 44 933. Wszystkie podatki ogółem to: 179 919 612 1 789 675. Dokonując analizy porównawczej wpływów budżetowych z podatków w ostatnich dziesięciu latach, zauważyć należy, że z roku na rok wpływy te zwiększają się. Istnieje tendencja do corocznego wzrostu podatków.